Ιστορία-Παράδοση

Ιστορικά στοιχεία δεν έχουμε στη διάθεση μας που να μας πληροφορούν για την ακριβή περίοδο δημιουργίας του χωριού μας. Από μελετητές της ιστορίας της γενικότερης περιοχής μαθαίνουμε ότι στα αρχεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αναφέρεται το χωριό Μπούζι ή Μπούζα ή Μπούγα στο σύνολο των χωριών που αποτελούσαν το δήμο της Λιοδώρας κατά το 17ο και 18ο αιώνα.

Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από άρθρο του Σωκράτη Μάσσια που δημοσιεύθηκε στην επετηρίδα «Μάραθα 2009»

Χρονολογική ταυτότητα των χωριών του Δήμου Ηραίας

«Στην απογραφή Γκριμάνη 1700, αναφέρονται και τα εξής νέα χωριά που εν τω μεταξύ δημιουργήθηκαν και ανήκουν στο Δήμο Ηραίας: Παλούμπα, Βάλακα, Ζουλάτικα, Καραχασάνι, Λιοδώρα, Λότι, Μπουγιάτι, Μπούζα, Παπαδά, Πυρί, Τουρκόραφτη. Τα χωριά αυτά εκτοός από το Βάλακα, συνεχίζουν να υπάρχουν μέχρι σήμερα. Δημιουργήθηκαν κατά το διάστημα της 2ης περίπου εκατονταετίας της τουρικής κατάκτησης (1585-1685), τότε που είναι έντονη η αγωνιστικότητα και η προσφορά των ονομαζόμενων Stratiati, που ήταν άτακτα ελληνικά εμπειροπόλεμα σώματα και τρομοκρατούσαν τους Τούρκους.
Κατά τον 18ο αιώνα δημιουργούνται τέλος τα νέα χωριά Αηγιάννης, Αναζύρι, Ανεμοδούρι, Κακουρέϊκα, Λαγάφτι και Ζάλες, Λυκούρεση και Γούβες, Μερκίνιζα, Μπαρδάκι και Τσιρίμπασι, εκ των οποίων το Αναζύρι, το Ανεμοδούρι, το Λαγάφτι και Ζάλες θα ερημώσουν κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου και Β΄ ενώ τα υπόλοιπα διατηρούνται μέχρι σήμερα»

Το χωριό παλαιότερα ονομαζόταν Μπούζα. Η λαϊκή παράδοση λέει ότι πήρε το όνομα από το πρώτο κάτοικο που καταγόταν από το Μπούζι Μεσσηνίας. Ο άνθρωπος αυτός ήρθε καταδιωγμένος και κυνηγημένος από τη περιοχή του -λέγεται ότι είχε σκοτώσει κάποιον Τούρκο- άγνωστο πότε ακριβώς, σίγουρα όμως κατά τη περίοδο της Τουρκοκρατίας. Βρήκε ασφαλές καταφύγιο στη περιοχή «Ούρα» (σημ. η Ούρα-της Ούρας) κάτω από το χωριό που ξέρουμε σήμερα και λίγο πιο πάνω από τη Γκούρα. Μια μέρα καθώς έβοσκε το κοπάδι του βορειότερα από το σημείο που κατοικούσε, βγήκε μέσα από τα πυκνά φυλλώματα (πατουλιές) και την οργιώδη βλάστηση ένας τράγος έχοντας βρεγμένα τα γένια του. Ο τσοπάνος έβγαλε το συμπέρασμα ότι εκεί έχει νερό. Λέγεται ότι το σημείο ήταν εκείνο που κατασκευάστηκε η βρύση, η οποία σήμερα έχει χωθεί από πέτρες και χώματα. Κατ’ άλλους είναι η στέρνα απ’ όπου ποτίζονται τα περιβόλια. Αυτό το γεγονός τον οδήγησε στο να μεταφερθεί ψηλότερα και να στήσει το νοικοκυριό του στο σημείο που είναι σήμερα ο Κάτου Μαχαλάς του χωριού. Μέχρι πρόσφατα οι κάτοικοι είχαν εντοπίσει ευρήματα στη περιοχή της «Ούρας» που μαρτυρούσαν ότι υπήρχε χωριό εκεί.
Ευρήματα όμως υπήρξαν και σε άλλα σημεία, κατά τις περιγραφές των παλαιοτέρων, όπως στο λόφο «Κοκκινόχωμα» όπου λέγεται ότι υπήρχε ελληνικό νεκροταφείο κατά τη περίοδο της Τουρκοκρατίας και στη θέση «Βάριζες» στο καταράχι όπου ήταν το τούρκικο νεκροταφείο.
Στο σημείο αυτό θα παρουσιάσουμε ένα απόσπασμα από το βιβλίο του δασκάλου Βασιλείου Δάρα από Σέρβου, που εξέδωσε το 1988 με τίτλο «ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΤΟΥ ΣΈΡΒΟΥ» και κάνει σύντομη αναφορά στα ιστορικά των γύρω χωριών. Διαβάζουμε λοιπόν στο βιβλίο του κ. Δάρα:
ΚΟΚΚΙΝΟΡΑΧΗ(ΜΠΟΥΖΑ)
« Κατά παράδοση το χωριό έγινε, από κάτοικο προερχόμενο από το Μπούζα Μεσσηνίας, ο οποίος κατέφυγε εκεί καταδιωκόμενος κατά τους χρόνους της δουλείας.
Ο συνοικισμός αποτελέστηκε από λίγες καλύβες και χρησιμοποιήθηκε ως ορμητήριο των ληστών Ιωάννη και Αθανασίου Μπουζιώτη.
Στο κέντρο της Κοκκινοράχης βρίσκεται η εκκλησία Άγιος Κωνσταντίνος που τη δώρησε μετά την Επανάσταση ο γενναίος αρχηγός Δετώρος , ο οποίος έδρασε και προ της Επαναστάσεως. Διηγούνται μάλιστα πως κάποτε οι Τούρκοι πληροφορήθηκαν την ύπαρξη εκκλησίας και τη τέλεση λειτουργίας και ήρθαν για να ιδούν. Ερευνώντας όμως ,εξαπατήθηκαν γιατί ο Δετώρος πληροφορηθείς εγκαίρως τον ερχομό των Τούρκων , φρόντισε και μετέφερε άχυρα μέσα σ’ αυτή έτσι που παρουσίαζε όψη αχυρώνα. Έτσι οι επιδραμώντες έφυγαν χωρίς να πειράξουν κανένα.
Στο πάνω μέρος του χωριού λένε ότι υπήρχε μεγάλο οίκημα (πύργος) που μέσα σ’ αυτόν συγκεντρωνόταν από τον αγά της περιφέρειας ο φόρος των κατοίκων.
Σχετικά με το πληθυσμό : στα 1829 είχε 14 οικογένειες και 78 κατοίκους ,
το 1851 16 οικογένειες και 87 κατοίκους, το 1861 89 κατοίκους και το 1879 είχε 76 κατοίκους.»
Πρέπει να κάνουμε εδώ μια παρατήρηση
Απ’ όσο ξέρουμε, δεν υπήρχε εκκλησία Άγιος Κωνσταντίνος στο χωριό μας που αναφέρεται στο κείμενο του κ. Δάρα. Μήπως έγινε λάθος και η εκκλησία ήταν η Αγία Παρασκευή; Ή μήπως η εκκλησία Τα Εισόδια της Παναγίας; Δεν μπορούμε να δώσουμε σίγουρη απάντηση.
Στη δεκαετία του 1920 (1927), που πολλά άλλα χωριά της περιοχής μας άλλαξαν ονομασία, μετονομάστηκε το Μπούζα σε Κοκκινοράχη. Προφανώς από τον λόφο που υπάρχει στα δυτικά, με κόκκινο σκληρό χώμα (στουρνάρι) που λέγεται Κοκκινόχωμα.
Την εποχή που η διοικητική διαίρεση της Ελλάδας ήταν σε Δήμους (μέχρι το 1912), το χωριό υπαγόταν αρχικά στο Δήμο Λυκουρίας (1840-1842) και κατόπιν στο Δήμο Ηραίας. Από το 1912 έως το 2000, που ίσχυσε το σύστημα των κοινοτήτων, αποτελούσε συνοικισμό της κοινότητας Αετορράχης (Ζουλάτικα).
Παλαιότεροι κάτοικοι του χωριού λέγεται ότι είναι η οικογένεια των Βασιλοπουλαίων ή Μπουζιωταίων. Πιθανόν είναι απόγονοι του πρώτου κατοίκου από του Μπούζι Μεσσηνίας.
Στους εκλογικούς καταλόγους του 1850 (Γεν. Αρχεία του Κράτους) ήταν εγγεγραμμένοι 42 ψηφοφόροι και κυριαρχούσαν τα επώνυμα: Πανίτζας, Βασιλόπουλος, Θανόπουλος, Νικολόπουλος και λιγότεροι με τα επώνυμα: Αγγελόπουλος, Μιχόπουλος, Χρονόπουλος, Χρόνης, Σκούρτης, Ηλιόπουλος, Γιαννόπουλος, Γιωργακόπουλος. Το 1858 ήταν εγγεγραμμένοι 38 ψηφοφόροι.
Στις εκλογές του 1873 ψήφισαν 21 άτομα όπου εμφανίστηκαν για πρώτη φορά τα επώνυμα: Μαρινόπουλος, Αναστόπουλος, Πανόπουλος, Παναγιωτόπουλος, Γιανούτζος, Παρασκευόπουλος. Τα τελευταία χρόνια, πολλά από τα ονόματα αυτά δεν υπάρχουν. Έχουν προστεθεί όμως κάποια άλλα όπως: Γεωργόπουλος, Ασημακόπουλος, Μακρής, Διαμαντόπουλος.
Παραθέτουμε τα ονόματα των Κοκκινοραχιτών που πήραν μέρος στις εκλογές στις 28/1/1873 όπως ακριβώς είναι γραμμένα στους εκλογικούς καταλόγους που φυλάσσονται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους :

Αθανάσιος Αγγελόπουλος του Αγγελή ετών 52
Ασημάκης Θεοδωρόπουλος του Θεόδωρου ετών 54
Αθανάσιος Θανόπουλος του Θάνου ετών 23
Βασίλειος Γιανούτζος του Αθανασίου ετών 23
Βασίλειος Παναγιωτόπουλος του Παναγιώτη ετών 30
Γεώργιος Αναστόπουλος του Ανάστου ετών 35
Γεώργιος Θανόπουλος του Θάνου ετών 30
Γεώργιος Πανόπουλος του Πάνου ετών 33
Δημήτριος Μαρινόπουλος του Μαρίνη ετών 50
Ηλίας Θανόπουλος του Θάνου ετών 40
Ηλίας Γιαννόπουλος του Ιωάννη ετών 23
Ιωάννης Ηλιόπουλος του Ηλία ετών 35
Κων/νος Χρονόπουλος του Χρόνη ετών 35
Μαρίνης Νικολόπουλος του Νικόλα ετών 24
Μίχος Παρασκευόπουλος του Παρασκευά ετών 40
Νικόλαος Αγγελόπουλος του Αγγελή ετών 35
Νικόλαος Ηλιόπουλος του Ηλία ετών 55
Παναγιώτης Πιανίτζας του Ιωάννη ετών 45
Πάνος Αγγελόπουλος του Αγγελή ετών 32
Σπήλιος Πιανίτζας του Αθανασίου ετών 31
Χρήστος Νικολόπουλος του Νικόλαου ετών 25
Όλοι είναι καταγεγραμμένοι με το επάγγελμα του γεωργού.

28/2/2012 Συμπληρωματικά στοιχεία για την ιστορία του χωριού
Πηγή: Βιβλίο «3η Σεπτεμβρίου 1843-Εκλογή Εκλεκτόρων & Πληρεξουσίων της Επαρχίας Γορτυνίας» Συγγραφείς: Μαγδαληνή Ι. Γαλάνη, Θεόδωρος Ι. Γαλάνης, Εκδόσεις «ΦΥΛΛΑ».
Γενικά:
Μετά την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 που ξεσηκώθηκε ο λαός εναντίον του βασιλιά Όθωνα και ζήτησε σύνταγμα, υπογράφτηκαν από τον ίδιο διατάγματα ώστε να δρομολογηθούν διαδικασίες για την εκλογή πληρεξουσίων οι οποίοι θα έπαιρναν μέρος στην Εθνοσυνέλευση για την κατάρτιση και ψήφιση του Συντάγματος του 1844. Το νομοθετικό πλαίσιο, βάσει του οποίου θα εκλέγονταν οι πληρεξούσιοι ήταν αυτό του Κυβερνήτη Καποδίστρια που χρησιμοποιήθηκε στην Δ’ Εθνοσυνέλευση του Άργους το 1829.
Εκλεγόταν ένας πληρεξούσιος από κάθε χωριό και κατόπιν πήγαινε στη συνέλευση της επαρχίας όπου εκλεγόταν ένας πληρεξούσιος που έπαιρνε μέρος στην Εθνοσυνέλευση. Οι εκλογές έγιναν στις 19/9/1843 στην επαρχία Γορτυνίας. Οι υποψήφιοι έπρεπε να είναι τουλάχιστον 30 ετών και να έχουν εισόδημα τριπλάσιο του εισοδήματος των εχόντων δικαίωμα ψήφου.
Ο χώρος που διεξάγονταν οι εκλογές ήταν η εκκλησία του χωριού ή της κωμόπολης και ακολουθείτο η παρακάτω διαδικασία. Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας και παρουσία του ιερέα και του δημοτικού παρέδρου, δηλαδή του εκλεγμένου εκπροσώπου της δημοτικής αρχής κάθε χωριού, ο ιερέας που τελούσε τη Θεία Λειτουργία συνέτασσε τον κατάλογο των πολιτών που είχαν ψήφο. Στη συνέχεια, ο ιερέας με το Ευαγγέλιο όρκιζε τους πολίτες με τον ακόλουθο όρκο, τον οποίο διάβαζε ο γεροντότερος της Συνέλευσης και τον επαναλάμβαναν οι πολίτες με ανυψωμένο το δεξί χέρι:
«Εν ονόματι της Παναγίας και Αδιαιρέτου Τριάδος ορκίζομαι ενώπιον του Θυσιαστηρίου του Θεού της Αληθείας να μην δώσω την ψήφο μου, ούτε δια φιλίαν, ούτε δια μίσος, ούτε δια φόβον ζημίας, ούτε δι’ ελπίδα προσωπικού κέρδους, αλλά κατά συνείδησιν μου και χωρίς καμμίαν προσωποληψίαν».(σημείωση δική μας: εντυπωσιακό!!! )
Ειδικά για το Μπούζα (όπως λεγόταν τότε η Κοκκινοράχη)
Οι εκλογές για την ανάδειξη εκλεκτόρων για την Επαρχιακή Συνέλευση έγιναν στον ιερό ναό της Παναγίας στις 19 Σεπτεμβρίου 1843. Πρόεδρος της τοπικής συνέλευσης ήταν ο Σπήλιος Γεωργακόπουλος και εφημέριος του χωριού ο ιερέας Ηλίας Αθαν. Δετώρος. Η επιτροπή των γεροντότερων της τοπικής συνέλευσης που συνέταξε τον πίνακα υποψηφίων εκλογέων αποτελείτο από τους: Γιάννη Πανουτσιόπουλο, Αγγελή Νικολόπουλο, Ηλία Νικολόπουλο, Πανάγο Γεωργακόπουλο και Σπήλιο Γεωργακόπουλο.
Στο πρακτικό της εκλογής περιέχονται δύο κατάλογοι. Ο πρώτος κατάλογος περιλαμβάνει τους υποψηφίους εκλέκτορες για την Επαρχιακή Συνέλευση με τις ψήφους που πήρε ο καθένας.
Σπήλιος Γεωργακόπουλος 23 ψήφους
Βασίλειος Γεωργακόπουλος 0 ψήφους
Θοδωρής Θανόπουλος 0 ψήφους
Ηλίας Νικολόπουλος 0 ψήφους
Νόμιμος εκλογέας αναδείχτηκε παμφηφεί δια ψήφων 23 ο Σπήλιος Γεωργακόπουλος.
Ο δεύτερο κατάλογος που επισυνάπτεται στο πρακτικό της εκλογής περιλαμβάνει τους έχοντες δικαίωμα ψήφου και τα στοιχεία τους ως εξής:
Βασίλειος Γεωργακόπουλος ετών 60
Παναγ. Βασιλόπουλος ετών 28
Αποστόλης Βασιλόπουλος ετών 35
Θάνος Νικολόπουλος ετών 40
Ανάστος Πανιτσόπουλος ετών 50
Αθανάσιος Αναστόπουλος ετών 30
Ανάστος Μιχόπουλος ετών 60
Παρασκευάς Μιχόπουλος ετών 35
Χρόνης Γεωργακόπουλος ετών 30
Γεωργάκης Χρονόπουλος ετών 40
Αγγελής Νικολόπουλος ετών 35
Κωνσταντής Αγγελόπουλος ετών 40
Αποστόλης Μιχόπουλος ετών 39
Πανάγος Γεωργακόπουλος ετών 40
Σπήλιος Γεωργακόπουλος ετών 60
Δημητράκης Σπηλιόπουλος ετών 30
Ηλίας Νικολόπουλος ετών 32
Νικολός Λιόπουλος ετών 29
Δήμος Λιόπουλος ετών 36
Αγγελής Γιαννόπουλος ετών 39
Θοδωρής Θανασόπουλος ετών 42
Γιάννης Πανουτσόπουλος ετών 45
Δημητράκης Γιαννόπουλος ετών 34
Σύνολο 23.
Ο παραπάνω κατάλογος υπογράφεται από τον Πάρεδρο, τον εφημέριο και τα πέντε γεροντότερα μέλη, όπως φαίνεται παρακάτω:
Εν Μπούζα, την 19η Σεπτεμβρίου 1843
Ο ιερεύς εφημέριος Τα πέντε μέλη
Ηλίας Αθαν. Δετώρος Γιάννης Πανουτσόπουλος
Ο προεδρεύων πρόκριτος Αγγελής Νικολόπουλος
Σπήλιος Γεωργακόπουλος Ηλίας Νικολόπουλος
Δια του Αθαν. Ηλ. Τετόρου. Πανάγος Γεωργακόπουλος
Σπήλιος Γεωργακόπουλος

Όπως διαβάζουμε παρακάτω στο βιβλίο, οι εκλογές στην Επαρχιακή Συνέλευση έγιναν στην Καρύταινα στις 9 Οκτωβρίου 1843.
Υπήρχαν δυο παρατάξεις: Στη μία ήταν επικεφαλής ο γιός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ο Κων/νος Κολοκοτρώνης και στην άλλη ήταν ο Δημ. Πλαπούτας και ο Κανέλος Δεληγιάννης. Ο πληρεξούσιος από του Μπούζα, Σπήλιος Γεωργακόπουλος εκλέχτηκε με τη παράταξη των Δημ. Πλαπούτα και Καν. Δεληγιάννη. Η παράταξη του Κων/νου Κολοκοτρώνη έκανε ένσταση ως προς τη νομιμότητα της εκλογής πληρεξουσίων ορισμένων χωριών, μεταξύ των οποίων και του Μπούζα, Σπήλιου Γεωργακόπουλου και κατηγόρησε τον Κανέλο Δεληγιάννη ότι ανέθεσε στον ανθυπολοχαγό Κων/νο Πλαπούτα να οπλίσει ομάδα και να γυρνάει στα χωριά να απειλεί και να εκβιάζει προκειμένου να υποκύψουν οι πολίτες στη θέληση τους. Το ίδιο αναφέρθηκε από πολλούς δημάρχους, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Δήμαρχος Λυκουρίας με έδρα το Παλούμπα, Φώτιος Δάρας. Η ένσταση απορρίφτηκε και τελικά η παράταξη Πλαπούτα-Δεληγιάννη εξέλεξε 4 πληρεξουσίους και η παράταξη Κων. Κολοκοτρώνη 2 πληρεξουσίους.

Γεώργιος Διαμαντόπουλος
Πρόεδρος ΔΣ του Συλλόγου Κοκκινοραχιτών